Święto obchodzone 18 kwietnia w większości krajów świata. Zostało ustanowione przez Międzynarodową Radę Ochrony Zabytków (ICOMOS) i wpisane przez UNESCO do rejestru imprez kulturowych o znaczeniu światowym w 1983 roku. Głównym celem jest przybliżenie mieszkańcom wagi problematyki dziedzictwa kulturowego.

W Polsce celem obchodów jest prezentowanie zabytków o szczególnym znaczeniu dla dziedzictwa światowego i bogatej spuścizny kulturowej w kraju. Elementem Dnia Ochrony Zabytków w Polsce jest nagrodzenie osób, które w szczególny sposób przyczyniły się do ochrony zabytków z różnych dziedzin.

W ramach obchodów tego święta Generalny Konserwator Zabytków przyznaje nagrody w konkursie „Zabytek zadbany”. Maksymalnie cztery równorzędne nagrody mogą są przyznawane w czterech następujących kategoriach:
1. Zabytki sakralne
2. Zabytki architektury i budownictwa mieszkalnego oraz użyteczności publicznej
3. Zabytki dziedzictwa przemysłowego
4. Zabytki architektury obronnej.